اتحاد و انسجام را از دو بعد می توان بررسی کرد :
الف ) اتحادهای ناپایدار
1ـ اتحاد بر مبنای مرز مشترک:
وقتی دشمن به سرحدات حمله میکند ، در همه ی آحاد ملت انسجام و اتحاد ایجاد می شود و تا زمانی که دشمن مشترک وجود دارد، و برای دفاع از مرزها و سرحدات کشور این نوع اتحاد نیز وجود خواهد داشت.
2ـ اتحاد برمبنای منافع مادی مشترک:
با انگیزه های مادی و سود اقتصادی مشترک به وجود می آید و تا زمانی که این سود و منافع مادی وجو وارد ، اتحاد نیز دوام خواهد داشت و بعد ار بین خواهد رفت( قمر/44 تا45 وحشر/11تا 16 .)
3ـ اتحاد بر مبنای آداب و رسوم و سنت های مشترک :
در قوم و فبیله ی خاص ایجاد خواهد شد و باگذر رمان تغییر و تحول خواهد یافت .
4ـ اتحاد بر مبنای زبان مشترک:
که به صورت بومی و محلی است و موجب انسجام و اتحاد در یک موفعیت جغرافیایی ایجاد می شود و خارج از آن مرزها کاربرد خود را از دست خواهد داد.
ب) اتحاد پایدار:
اتحاد و انسجامی است که بر مبنای ایمان و اعتفاد قلبی به وجود آمده است و تمامی مرزها و قومیت ها و زبان ها و ملیت را درهم می نوردد و دست به تشکیل امت واحد اسلامی می زند . هم چنین جنبه های درونی دارد، همیشه با انسان هاست ، و تمامی مرزهای جغرافیایی رابه هم می ریزد و برمبنای جهانی واحد ارتباط قلبی ، فکری و رفتاری ایجاد می شود.
